Kredi Kartlarında Limit Uygulamaları
5464 sayılı Banka ve Kredi Kartları Kanununun alt düzenlemesi olan Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelik uyarınca ilk defa kredi kartı sahibi olacak bir gerçek kişinin tüm kart çıkaran kuruluşlardan temin ettiği kredi kartları için tanınacak toplam kredi kartı limiti, ilk yıl için, ilgilinin aylık ortalama net gelirinin iki katını, ikinci ve sonraki yıllar için ise dört katını aşamaz.
İlk defa kredi kartı sahibi olacak bir gerçek kişinin, aylık veya yıllık ortalama gelir düzeyinin tespit edilememesi durumunda tüm kart çıkaran kuruluşlardan edinilebilecek toplam kredi kartı limiti en fazla 2 bin Türk Lirasıdır.
Ayrıca 2020 yılında yapılan düzenleme ile bloke karşılığı yani gelir beyanına gerek olmaksızın kredi kartı limit tahsisine de izin verilmiştir. Kart çıkaran kuruluşlar, karşılığı nakit, nakit benzeri kıymet ve hesaplar ile kıymetli maden olması durumunda, karşılık olan tutarı geçmemesi ve rehin sözleşmesi yapılması şartıyla, gelir beyanı ve gelir teyidi zorunluluğuna tabi olmaksızın kredi kartı limiti tespit edebilir.
Blokeli kart uygulamasında gelirin 2 katı veya 4 katı gibi bir sınırlandırma söz konusu değildir.
2006 yılında kurulan Limit Kontrol Sistemi ile kredi kartı veren kurumlar müşterilerinin diğer kurumlar nezdindeki kredi statülerine erişebilir olmuşlardır. LKS sistemi KKB (Kredi Kayıt Bürosu) tarafından işletilmektedir.
2013 yılına kadar bu sorgu yapılabilmekle birlikte kişilerin kredi limitler bütüncül bir yaklaşımla yönetilmemekteydi. Yani her banka kendi risk algısına göre net gelirin 4 katına kadar limitli kart verebilmekteydi. 2013 yılında yapılan düzenleme ile Tek Limit uygulamasına geçildi. Yönetmelikte yapılan düzenleme ile gelir düzeyinin müşteri türüne göre belirli oranda limit tanınması durumu “bütün kart çıkaran kuruluşlar nezdinde” yapılması gereken bir kontrole dönüştürüldü.
Benzer şekilde Bankalar müşteriye verdikleri her bir kartı kendi içlerinde KART HAMİLİ’nin şahsına özel olarak tahsis edilen bir üst limit olan “Müşteri Limiti” ile yönetmektedir. KART HAMİLİ’ne tahsis edilen bütün kredi kartlarının (EK KART’lar da dahil) limitleri bu müşteri limiti dahilinde ilgili bankaca belirlenir ve KART HAMİLİ’ne KART’ın teslimi sırasında veya Hesap Özeti’yle bildirilir.
Kart hamilinin birden fazla bireysel ve/veya ticari kredi kartı olması durumunda, bu kartlardan herhangi biriyle yaptığı harcama, Müşteri Limiti kapsamında diğer kartların da limitini etkiler. Kişinin diğer bankalar nezdinde kullandığı herhangi bir kartı kapatması, veya limitini düşürmesi ya da gelirinde bir artış olması durumunda oluşacak limit boşluğu, otomatik limit artış talimatına sahip olan bankalar tarafından yapılacak sorgular ile tespit edilerek varolan limit boşluk kadar yükseltilebilir.
Limit Aşımı
Kart işlemlerinin doğası gereği limit aşımın oluşması mümkündür. Her ne kadar işlemler için otorizasyon alınması esnasında gerekli limit kontrolleri yapılıyor olsa da bazı işlemler force post olarak yani otorizasyon alınmadan da gerçekleşebilir. Yönetmelikte bahsedilen ‘kart çıkaran kuruluşun inisiyatifi dışında’ olması durumu otorizasyonsuz işlemlere işaret eder. Otorizasyon alınmayan işlemler chargeback sürecine dahil olsa da içlerinde gerçekten kart hamili tarafından yapılanlar var ise bunlar limit aşımına neden olabilir. Limit aşımı olması halinde yönetmelikteki aşağıdaki madde kapsamında azami akdi faiz oranında olmak üzere “Limit Aşım Faizi” uygulanır. Uygulanacak azami Akdi faiz oranları dönemsel olarak TCMB tarafından ilan edilir.
Bir diğer limit aşım senaryosu EMV kartlar için yapılan “offline” işlem senaryosunda olabilir. Örneğin 1000 TL limitli bir kartın çipi içerisinde 100 TL offline işlem yapabilir gibi bir tanım söz konusu ise kartın bazı offline işlem senaryolarında limit aşımına girmesi mümkün olabilir. Bu durum kart çıkaran kurumlar tarafından 1000 TL’lik limitin aslında 900 olarak kullandırılması şeklinde (offline işlemi her an olabilme ihtimaline karşılık) veya belirli oranda risk alıp offline işlemler için takas verileri içerisinde gelen bilgiler ile risk yönetimi yapılması yoluyla yönetilebilmektedir.
Gölge Limit
Yönetmelik belirli koşullar dahilinde kart çıkaran kuruluş bilgisi ile limit aşımına müsaade etmektedir. Aşağıda renklendirilen alanda belirlenen koşullarda kart limitinin aşılmasına müsaade edilebilir. Bu durum gölge limit olarak adlandırılır ve banka inisiyatifindedir. Shadow limit olarak da isimlendirilen uygulama müşteriler açısından bir kolaylık unsuru olması için uygulanır. Alınmak istenen bir ürün küçük miktarlarda limit yetersizliği nedeniyle alınamadığı durumda gölge limit devreye girebilir. Kart hamilinin de bu bilinçle kullanım yapması beklenir.
Kart Borcunun Ödenmemesinin Limit Kullanımı Üzerine Etkisi
8 Ekim 2013 tarihli yönetmelik güncellemesi ile aşağıdaki kurallar belirlenmiştir ;
- Bir takvim yılı içerisinde bir bankaya ait herhangi bir kredi kartı ile en fazla 3 defa, son ödeme tarihine kadar dönem borcunun asgari ödeme tutarından az ödeme yapan kredi kartı müşterilerinin limitleri dönem borcunun tamamı ödenene kadar artırılamaz ve nakit kullanımına kapatılır
- Bir takvim yılı içerisinde bir bankaya ait herhangi bir kredi kartı ile üst üste 3 defa, son ödeme tarihine kadar dönem borcunun asgari ödeme tutarından az ödeme yapan kredi kartı müşterilerinin limitleri dönem borcunun tamamı ödenene kadar arttırılamaz ve nakit ile mal ve hizmet alımı kullanımına kapatılır
(Pandemi döneminde BDDK tarafından istisna uygulanmasına müsaade edildi)
- maddede yer alan kontrol genel olarak kart bazlı yapılırken 2. maddedeki konrol müşteri bazlı yapılır.
Aşağıdak senaryoda Kredi Kartı borç bakiyesinin tamamı ödenene kadar limit artışına ve nakit kullanımına Mayıs 2021 itibari ile kapatılır. Ek kart için ise böyle bir durum söz konusu değildir.
Aşağaki senaryoda her iki kart da Mart 2021 itibari ile nakit kullanıma ile mal ve hizmet alımı kullanımına ayrıca limit artışına kapatılır.
Alışveriş Limiti vs Nakit Çekim Limiti
Kartın sahip olduğu limit alışveriş ve nakit avans işlem tipleri tarafından ortak kullanım limitidir. Genellikle nakit kullanım limiti toplam limitin belirli bir oranında belirlenir. Kart limitinin tamamı nakit olarak kullanılamaz. Fakat kullanılan nakit toplam limiti kullanım oranında düşürür. Karttan ATM veya Şube aracılığı ile yapılacak nakit çekimler ve Taksitli Nakit Avans, Eşit Taksitli Nakit Avans vb isimlerle ürünleştirilen nakit kullanımların yanında yönetmelikte belirtilen aşağıdaki türden işlemler de nakit olarak değerlendirilebilir. Bu kapsamda kart ile yapılan fatura ödemeleri bazı bankalarca nakit işlem olarak değerlendirilmektedir.
Asıl Kart Ek Kart İlişkisi
Ek kartlar asıl kart limitinin yüzdesel olarak belirli bir oranına veya sabit bir limite sahip olabilir. Asıl karta yapılan ödemeler ek kart limitini yükseltmez.
Kartın Aracı Olarak Kullanıldığı Krediler
Kredi kartının müşterinin doğrulanması için bir aracı olarak kullanıldığı bireysel tüketici niteliğinde kredi ürünleri de mevcuttur. Bu kredilerin kullanımı esnasında kartlar bir aracı olarak kullanılsa da limit kart limitiden bağımsızdır.
Sıfır Limitli Kart
Bazı bankalar tarafından müşteri nezdinde yapılacak limit sorgulaması olumlu sonuç vermese de limiti bulunmayan yani “Sıfır Limitli” kart basımı gerçekleştirilebilmekte, periyodik olarak yapılacak sorgular neticesinde limit boşluğu oluşması durumunda kart aktive edilerek limit boşluğu kdar limit tanımlanabilmektedir.
Kaynaklar:
